De Rotterdamse rekenkamer en ombudsman concluderen na een onderzoek van burgerinitiatieven dat er een speciaal loket hiervoor moet komen. Dat is meer van hetzelfde. Er is iets anders nodig. Meer transparantie van de gemeente kan de participatie van bewoners aanzienlijk verbeteren, waardoor de efficiency van de gemeentelijke dienstverlening en de controle op de uitvoering daarvan toenemen.
Het probleem voor actieve bewoners is dat ambtenaren vaak van elkaar niet weten wat ze doen en de gemeentelijke plannen en mogelijkheden onvoldoende kennen. Ook heerst er angst om ‘gewoon’ met burgers te praten. Eén op de 120 Rotterdammers zet jaarlijks een initiatief op. De gemeente maakt daar onvoldoende gebruik van. Wij herkennen dat omdat wij al tien jaar werken een burgerinitiatief hebben in een van de wijken van het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Het wordt besproken op de pagina’s 150 tot 159 van het onderzoek van de rekenkamer.
Transparantie
In de eerste plaats is de gemeentelijke informatievoorziening onder de maat. Daar hebben niet alleen bewoners last van, maar ook de ambtenaren zelf. Wij pleiten daarom voor een gemeentelijk website die per straat nauwkeurig aangeeft wat er gebeurt en wat dat kost, wat de plannen zijn en welke ambtenaren daarover gaan. Dus geen verwijzing naar een anonieme telefoonnummer, maar doorverwijzen naar échte mensen. Wie nu een document zoekt moet thuis zijn in ingewikkelde gemeentelijke systemen om de juiste informatie te vinden. Dat kan veel beter.
Participatie
Als de informatievoorziening toegankelijker is, kunnen bewoners gemakkelijker participeren. Ze kunnen dan zien wat de plannen zijn, of ze er zelf iets aan willen doen en wie ze daarover kunnen mailen of bellen. Vaak hebben bewoners gezamenlijke app-groepen, waardoor ze elkaar snel kunnen informeren over hun contacten met de gemeente. Een voorbeeld. In onze straat werden bomen vervangen. Volgens het bestek moest er per boom zes kubieke meter nieuwe grond door de aannemer worden gestort. Maar dat gebeurde niet en de gemeente keek niet toe. De bomen groeien daardoor minder goed en de overheid heeft vermoedelijk teveel betaald. We hebben meer voorbeelden van verkeerd uitgevoerde werkzaamheden, die we soms konden laten aanpassen.
Efficiency
Als de gemeente meer samenwerkt met bewoners neemt de efficiency van de gemeente toe. Bewoners weten vaak beter wat nodig is dan de ambtenaren die met een zak geld een straat ‘overnemen’ om hun eigen ideeën te gaan realiseren. Soms voert de gemeente daardoor ook plannen uit waar niemand op zit te wachten. Om dat te voorkomen hebben we voor onze straat in 2013 een visie opgesteld, zonder dat er geld was. Dan zou het later eventueel beschikbare gemeentelijke geld beter kunnen worden besteed. Dat is doelmatiger dan de omgekeerde, gebruikelijke volgorde van eerst geld en daarna pas de plannen.
Controle
Tot slot kunnen bewoners een rol spelen bij de controle op de uitgaven. De gemeente heeft op die controle juist erg veel bezuinigd de laatste jaren. Bewoners kunnen een oogje in het zeil houden als ze weten wat er moet gebeuren. Wij hebben zo in enkele gevallen kunnen laten ingrijpen door de gemeente.
Laagdrempelige en directe samenwerking
Als gemeenten meer willen profiteren van actieve bewoners is grote openheid van de overheid, directe samenwerking en laagdrempelig contact tussen burgers en ambtenaren beter dan weer een nieuw loket.
Stichting Charlois aan de Vliet, Ido Smits (voorzitter) en Ursul Schaap (secretaris)
Dit artikel verscheen op 3 november 2020 als opiniestuk op de website van Binnenlands Bestuur.